Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Μηδέν: αυτό το παράξενο σύμβολο

Το μηδέν (0), είναι ένα από τα λίγα σύμβολα τα οποία ξεσήκωσαν φιλοσοφικές διαμάχες γύρω από την ύπαρξή τους, Ο λόγος είναι προφανής: πως είναι δυνατόν να χρησιμοποιήσεις ένα σύμβολο το οποίο συμβολίζει το «τίποτα», το «κενό», το «μη-υπάρχον»; Πολλοί λαοί και πολιτισμοί προβληματίστηκαν γύρω από την ύπαρξη ή μη του μηδενός και χρησιμοποίησαν διάφορα σύμβολα και λέξεις για να το αναπαραστήσουν, όπως το σύμβολο nfr των αρχαίων Αιγυπτίων, που μεταξύ των άλλων εννοιών του σήμαινε και «όμορφος», του κενού διαστήματος, της σφήνας ή του άγκιστρου των Βαβυλωνίων ή της λέξης nulla των Ρωμαίων, ενώ οι αρχαίοι Έλληνες δεν ήταν βέβαιοι, ούτε για την ύπαρξη, ούτε για την μη-υπαρξή του. Μέχρι το 130 μ.Χ. ο Πτολεμαίος, υπό την επίδραση του Ίππαρχου και των Βαβυλωνίων, χρησιμοποιούσε ένα σύμβολο για το μηδέν (ένα μικρό κύκλο με επιγράμμιση) μαζί με εξηνταδικό αριθμητικό σύστημα, χρησιμοποιώντας αλλιώς τους αλφαβητικούς ελληνικούς αριθμούς, Επειδή χρησιμοποιούνταν και μόνο του, όχι μόνο ως ψηφίο κράτησης θέσης, το ελληνιστικό (αυτό) μηδέν ήταν ίσως η πρώτη τεκμηριωμένη χρήση του αριθμού μηδέν (τουλάχιστον) στον Παλαιό Κόσμο.

Πρώιμη εμφάνιση του μηδενός σε ελληνιστικό έγγραφο (κάτω δεξιά)


 Πρώτοι που χρησιμοποίησαν το μηδέν (0) με τη - σχεδόν - σημερινή του έννοια, δηλαδή ως σύμβολο το οποίο διαχωρίζει τους θετικούς από τους αρνητικούς αριθμούς, συμβολίζει το κενό και χρησιμοποιείται ως σύμβολο κράτησης θέσης στο δεκαδικό αξιακό σύστημα, ήταν οι Ινδοί τον 5ο αι. μ.Χ. Ο μαθηματικός και αστρονόμος Αριαμπάτα στην αρχή και στη συνέχεια ο Βραχμαγκούπτα, έθεσαν τους πρώτους κανόνες για τους υπολογισμούς με τη χρήση του μηδενός στο δεκαδικό αξιακό σύστημα ενώ το μηδέν με το σύμβολο ενός μικρού κύκλου εμφανίζεται για πρώτη φορά το 876 μ.Χ. σε ναό της Ινδίας. 

Το χειρόγραφο Bakhshali, η πρώτη εμφάνιση του μηδενός


Αυτό που αξίζει να σταθεί κάποιος, είναι η σχέση του συμβόλου, ως σύμβολο (δηλαδή ένας μικρός κύκλος), με τα όσα το ίδιο το μηδέν συμβολίζει. Καταρχήν το μηδέν συμβολίζει το τίποτα, το κενό και την μη-ύπαρξη. Από την άλλη, στο δεκαδικό αξιακό σύστημα χρησιμοποιείται ως σύμβολο κράτησης θέσης: βάζοντας το ένα και δίπλα του το μηδέν (10), δηλώνουμε ότι έχει συμπληρωθεί μία δεκάδα. Το ίδιο και στο 100, στο 1000 κ.ο.κ. Δηλαδή το μηδέν, έχει έναν διπλό συμβολισμό: από τη μια συμβολίζει το τίποτα και την ανυπαρξία, από την άλλη συμβολίζει την ολοκλήρωση. Δηλαδή σε ένα σύμβολο συνυπάρχουν οι έννοιες της ολοκλήρωσης και του τίποτα, της συμπλήρωσης και του κενού. Αυτό λοιπόν που ολοκληρώνεται είναι αυτό που επιστρέφει στο κενό, στο τίποτα. Ποιό λοιπόν θα ήταν καταλληλότερο ως σύμβολο από το μικρό αυτόν κύκλο; Αυτό που ολοκληρώνεται, ολοκληρώνει την ύπαρξη του και καταλήγει στο κενό είναι αυτό που κάνει τον κύκλο του. Το τίποτα και το όλον. Η ίδια η ζωή.

www.manolachis.gr

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Λογοτεχνία και σύγχρονη εποχή

 Από τα παρακάτω τρία σημειώματα, στα δύο πρώτα, μπορούμε, προφανώς, να διαπιστώσουμε ότι το δεύτερο είναι συνέχεια του πρώτου. Το πρώτο, γραμμένο το 1985, προφητεύει όλα όσα το δεύτερο προσπαθεί να κάνει πράξη από το 2005 και μετά. Για τη λογοτεχνία, μας ενδιαφέρει το τρίτο. Αν και γραμμένο στις αρχές του εικοστού αιώνα, δείχνει με τον πλέον ουσιώδη τρόπο, γιατί στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, της κοινωνίας της εντύπωσης και της οικονομίας της προσοχής, είναι πια πολύ δύσκολο, να γραφτεί καλή λογοτεχνία.  Σημείωμα 1  Τον Όργουελ τον φόβιζαν οι άνθρωποι που θα απαγόρευαν τα βιβλία. Τον Χάξλεϊ τον φόβιζε το γεγονός ότι δεν θα υπήρχε λόγος να απαγορευτεί ένα βιβλίο γιατί δεν θα βρισκόταν άνθρωπος πρόθυμος να το διαβάσει. Ο Όργουελ φοβόταν εκείνους που θα μας στερούσαν την πληροφόρηση. Ο Χάξλεϊ φοβόταν εκείνους που θα μας υπεπληροφορούσαν τόσο ώστε να καταντήσουμε πλάσματα παθητικά και εγωιστικά. Ο Όργουελ φοβόταν ότι η αλήθεια θα φυλασσόταν μυστική. Ο Χάξλεϊ φοβόταν ότι η αλήθεια θα π

Η βαρύτητα και ο Κάτω Κόσμος

Είναι γνωστό πως ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός ήταν άμεσα συνδεδεμένος με την παρατήρηση της φύσης. Από τη φιλοσοφία, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες έως τις θρησκευτικές λατρείες, οι αρχαίοι έλληνες φρόντιζαν τα πιστεύω τους να είναι άμεσα εναρμονισμένα με τα όσα παρατηρούσαν γύρω τους. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που ο κόσμος των νεκρών, ο Άδης, ήταν ο κόσμος κάτω από τη Γη. Στην κοσμοθεώρηση των αρχαίων, κυριαρχούσε η έννοια του «προς τα κάτω». Το φρούτο που ωρίμαζε, έπεφτε από το δέντρο στη γη και σάπιζε στο χώμα· ύστερα το ίδιο το δέντρο σωριάζονταν στη γη ξερό. Η πέτρα κυλούσε προς τα κάτω και το νερό των ποταμών χανόταν μέσα στη γη. Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, με το θάνατό τους επέστρεφαν στο χώμα. Γενικά λοιπόν, για τους αρχαίους, το «προς τα κάτω», σήμαινε φθορά και θάνατο. Το ίδιο πίστευαν και άλλοι πολιτισμοί και σε διαφορετικές εποχές: Το Ντουάτ ήταν το βασίλειο των νεκρών του κάτω κόσμου στην αρχαία Αίγυπτο, ενώ ο Δάντης, κατεβαίνει τους εννιά κύκλους ως το κέντρο τη

Οι τρεις πραγματικότητες

  Οι ιστορικοί σημειώνουν πως ο άνθρωπος είναι το μόνο ον το οποίο βιώνει ταυτόχρονα τρεις πραγματικότητες [1] . Ποιες είναι αυτές οι τρεις πραγματικότητες και ποιος ο ρόλος τους; Ο άνθρωπος νιώθει το πρώτο επίπεδο πραγματικότητας, κυρίως παρατηρώντας την φύση και την άψυχη ύλη: είναι η πραγματικότητα που ορίζει την πέτρα, το δέντρο, το βουνό, τη θάλασσα, τον ήλιο και τον ουρανό. Μια πραγματικότητα που ακολουθεί καλά ορισμένους κανόνες οι οποίοι, κατά κύριο λόγο εκφράζονται σε κύκλους, όπως για παράδειγμα οι εποχές. Αυτό το πρώτο επίπεδο πραγματικότητας, θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε οικουμενικό καθώς κυβερνά ό,τι μπορεί ο άνθρωπος να παρατηρήσει. Το δεύτερο επίπεδο πραγματικότητας έρχεται να προστεθεί στο πρώτο, και είναι αυτό που βιώνουν τα έμψυχα όντα: είναι τα συναισθήματα που νιώθει ένα ζώο όταν βιώνει μία κατάσταση. Για παράδειγμα, στο πρώτο επίπεδο πραγματικότητας, μια γάτα είναι μια γάτα και ένα ποντίκι, ένα ποντίκι. Όταν όμως συναντηθεί μια γάτα με ένα ποντίκι, η πραγματικότη